Kompleks Elektry

Dlaczego ona zabrała mi mojego męża? – to trudne i bolesne pytanie słyszę niekiedy z ust kobiet, które doświadczyły zdrady. Kobieta, która „odbiera” męża innej kobiecie jest obrzucana obraźliwymi epitetami, uważana za zołzę pozbawioną empatii i uczuć. Tymczasem w myśl koncepcji psychoanalitycznych taka kobieta może doświadczać nieustannego braku spełnienia w relacji z rodzicami, czuć się bardzo samotna i wewnętrznie przerażona. Zrozumienie co mogło powodować kobietą, która zachwyciła się czyimś mężem lub partnerem, nie umniejsza w żaden sposób charakteru tego zdarzenia czy bólu osoby, który została zdradzona. Może to jednak pomóc zrozumieć nie tylko co powoduje, że kobiety TO ROBIĄ, ale również co sprawia, że mężczyźni W TO WCHODZĄ.

Powodów, dla których kobieta postanawia świadomie „zdobyć” żonatego mężczyznę może być wiele. Ten artykuł mówić będzie o jednym z nich, rzadziej poruszanym (w przeciwieństwie do kompleksu Edypa, który ma swoje stałe miejsce w literaturze poradniczej) – mianowicie – kompleksie Elektry.

Kim była Elektra?

Elektra była w mitologii postacią, która chcąc pomścić śmierć ojca razem z bratem Orestesem uknuła zabójczy plan. Jej ojciec został uśmiercony przez żonę Klitajmestrę i jej kochanka po powrocie z wojny trojańskiej. Elektra postanowiła zabić własną matkę i jej kochanka. Pierwszy raz w psychologii postać Elektry została użyta przez Carla Gustava Junga w 1912 r. Koncepcja Elektry ilustrowała wczesną fiksację dziewcząt w stosunku do ich rodziców.

Kompleks Elektry (analogicznie do kompleksu Edypa) odnosi się do naturalnego psychoseksualnego rozwoju człowieka we wczesnych fazach rozwoju. Koncepcje psychoanalityczne mówią, iż zarówno kilkuletni chłopiec, jak i dziewczynka kieruje swoje zainteresowanie na  najbliższą ważną dla dziecka osobę. Dziewczynki mogą rywalizować z mamą o uwagę taty, chcieć, aby spełniał jej zachcianki i mieć go tylko dla siebie. Naturalny i zdrowy proces rozwoju zakłada jednak, że córka przekierowuje swoją uwagę na rówieśników, a w kontakcie z ojcem zachowują się wyłącznie relacje rodzinne.

Kryzysy Rodzinne i błędy wychowawcze

Czasami jednak dochodzi do poważnych błędów wychowawczych, kryzysów rodzinnych lub rozpadu rodziny w sposób tak destruktywny, iż pozostawia trwały ślad w psychice, emocjonalności, a także seksualności dorosłej już kobiety. Zwłaszcza w przypadku rozwodu, który odbywał się w atmosferze kłótni, nawiązywania rodzinnych koalicji lub skłaniania dziecka do opowiadania się po stronie jednego z rodziców – mogło nastąpić wiele zjawisk wywołujących Kompleks Elektry. Czasami rodzice, zwłaszcza ojciec, rozpieszcza córkę lub kompensuje brak akceptacji, zażyłości i czułości z żoną poprzez bliskie relacje z córką, co ma niezwykle destruktywny wpływ na rozwój psycho-afektywny dojrzewającej dziewczynki. Bywa i tak, że ojcowie wykorzystują przywiązanie swojej córki – dowartościowując się jej bezinteresownym podziwem.

Dorastająca dziewczynka, której środowisko rodzinne nie  pozwoliło na prawidłowe doświadczenie Kompleksu Elektry może przeżywać trudności już jako nastolatka. Nieprawidłowości relacji z ojcem lub matką mogą utrudnić jej nawiązywanie relacji z rówieśnikami. Może mieć tendencje do spędzania czasu lub wchodzenia w związki z mężczyznami starszymi i dojrzalszymi.

Konsekwencje stłumienia Kompleksu Elektry w życiu dorosłym kobiety

Problemy, które mogą się ujawnić w dorosłym życiu kobiety ze stłumionym  Kompleksem Elektry to przede wszystkim próba ponownego przeżycia lub przeżywania wspomnienia z dzieciństwa. W głębi duszy kobieta pragnie udowodnić sobie i swojej matce, że jest w stanie „odebrać” jej męża. Dlatego wiąże się z mężczyznami żonatymi, w związkach psychicznie przeżywając destruktywny układ z dzieciństwa.

Kobieta tkwiąca w takim rodzinnym układzie z dzieciństwa zwykle nie docenia siebie, choć jest osobą atrakcyjną, wiele osiągnęła dzięki swojej mądrości i wysiłkowi. Ponieważ nie czuła oparcia w swojej matce, ciągle czuje się nie akceptowana, nie kochana i samotna. Mechanizm, który nią kieruje wymusza na niej „wchodzenie” w relacje pomiędzy mężem, a żoną.

Należy również wspomnieć o mężczyźnie, który angażuje się w relację z kobietą pomimo, iż pozostaje w związku małżeńskim i przysięgał swojej żonie wierność. Zwykle to, co najbardziej zachęca mężczyzn do odnajdywania się w takich niebezpiecznych relacjach jest niemalże dziewczęca fascynacją, którą odczuwają kobiety z Kompleksem Elektry. Znowu czują się podziwiani, kochani, mądrzy i męscy. I to zwykle za tym poczuciem być kimś wyjątkowym tęsknią i poddają się hipnozie uwodzenia. Takie kobiety oczarowują mężczyzn swoim zachwytem, którego często brakuje już w długoletnim związku małżeńskim.

Teoria Carla Gustava Junga jest krytykowana przez wielu psychoanalityków. Teorie dotyczące Edypa i Elektry również wielu psychologów uważa za nieaktualne. Nie należy jej traktować bezwarunkowo i odnosić do zachowań oraz doświadczeń każdej dziewczynki. W moim odczuciu warto tę teorię znać gdyż zwraca uwagę na ważny aspekt  wychowawczy zwłaszcza w sytuacji, gdy w rodzina przeżywa kryzys. Teoria Junga nie jest też jedynym wyjaśnieniem uwodzenia żonatych mężczyzn przez kobiety.

Pomóż dziecku przetrwać rodzinny kryzys

Jeśli Twój związek przeżywa kryzys lub masz poczucie, że potrzebujesz pomocy w przejściu trudności w rodzinie lub rozwodu w sposób jak najmniej destruktywny dla dzieci – skorzystaj z pomocy specjalisty. Poza mediacjami, coachingiem oraz terapią par jestem przede wszystkim pedagogiem i wspieram rodziny w tym, aby podjęcie decyzji o rozstaniu nie było jednoznaczne z burzeniem relacji dzieci z rodzicami, a także pomiędzy małżonkami. Pomagam budować przestrzeń relacji i porozumienia nawet w najtrudniejszych sytuacjach. Jeśli tego potrzebujesz – skorzystaj z bezpłatnej konsultacji telefonicznej lub napisz do mnie.

Bibliografia

Nowe drogi w psychoanalizie, K. Horney

Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, M. Żebrowska

Psychologia rozwojowa dla rodziców. Okres wczesnego dzieciństwa B. Szychowiak

Potyczki z Freudem. Pułapki i pokusy psychoterapii, T. Stawiszyński

Wstęp do psychoanalizy, Z. Freud

Charakter a erotyka, Z. Freud

Psychologia C. G. Junga, J. Jacobi

Polecam dla taty: Dylematy taty, P. Krupa