Jeśli rozważacie decyzję o rozstaniu lub jesteście z partnerem w trakcie rozwodu, zapewne jedną z kluczowych kwestii, o którą pragniecie się zatroszczyć jest troska o dzieci, które również odczuwają obciążenie emocjonalne spowodowane kryzysem rozstania. Jako rodzice powinniście pamiętać, że troska stan emocjonalny dziecka nie obejmuje wyłącznie okresu związanego z toczącym się postępowaniem sądowym. Rozwód jest najczęściej wywołany konfliktem pomiędzy małżonkami, który mógł trwać już przed podjęciem decyzji o rozstaniu. Ponadto konflikt ten nie zawsze ma swój koniec z chwilą orzeczenia rozwodu. Dziecko uczestniczy w pewien sposób w tym konflikcie i ważne jest abyście jako rodzice zatroszczyli się o jego emocje, gdyż to w dużej mierze od Was zależy, w jaki sposób dziecko poradzi sobie z rozstaniem. Jak wiec pomóc dziecku poradzić sobie z rozstaniem rodziców?

Przed Wami sporo wyzwań związanych z poukładaniem własnego życia samodzielnie i odnalezieniem się w tej niełatwej zmianie.
Ponadto przed Wami stoi konieczność poukładania wielu spraw organizacyjnych, takich, jak zorganizowanie opieki nad dziećmi, uzyskanie stabilności finansowej, ewentualna przeprowadzka. Niemniej jednak kwestie emocjonalne, które towarzyszą tej ważnej w waszym życiu zmianie, wymagają szczególnej uważności, gdyż nadal oboje jesteście rodzicami i wspólnie pełnicie ważną rolę w życiu swojego dziecka.
Jak rodzice doświadczają rozpad związku?
Pierwszą ważną kwestią w odnajdywaniu się w nowej sytuacji jest świadomość tego, w jakiej fazie rozstania jesteście. Kryzys rozpadu związku to proces długofalowy. W różnych momentach tego procesu możecie konfrontować się z różnego rodzaju emocjami i stanami. Również Wasze dziecko na każdym z etapów rozstania może zmagać się z innego rodzaju wyzwaniami emocjonalnymi.
Pierwszy etap rozpadu związku to faza zaprzeczania i izolacji. Na tym etapie przynajmniej jeden z partnerów żywi nadzieję na to, że decyzja o rozwodzie jest odwracalna. Często na tym etapie partner, który poszukuje argumentów na to, aby przywrócić dobre relacje w związku, posługuje się argumentem wspólnego wychowywania dzieci i zachowaniu dotychczasowych relacji ze względu „na dzieci”.
Drugą fazą rozstania jest doświadczanie silnych i niekiedy skrajnych emocji.
Należą do nich złość, gniew, żal, wstyd, poczucie winy i krzywdy, lęk, ból. Jest to czas, kiedy obniża się znacząco poczucie własnej wartości. To trudny moment dla dzieci, gdyż często pomiędzy rodzicami dochodzi wówczas do kłótni i wybuchów agresji. Kwestie związane z ustalaniem kontaktów z dziećmi mogą rodzić konflikty. Najtrudniejszym doświadczeniem dla dziecka na tym etapie jest potraktowanie go niczym „kartę przetargową” i ograniczanie relacji z jednym z rodziców. Jeśli znajdujesz się obecnie na tym etapie rozpadu związku i czujesz, że konflikty pomiędzy Tobą a byłym partnerem negatywnie wpływają na Wasze relacje z dzieckiem – warto rozważyć skorzystanie z mediacji rodzinnych.

Mediator pomoże Wam porozmawiać w atmosferze sprzyjającej osiągnięciu porozumienia zgodnego z dobrem dzieci.
Niekiedy na tym etapie rozstania, gniew na sytuację lub partnera jest tak silny, że trudno jest sobie uświadomić co przeżywa i czego potrzebuje dziecko. Dzięki neutralnej roli mediatora, możecie zatrzymać eskalujący konflikt i skoncentrować się na wypracowaniu takiego rodzaju rozwiązań, aby pozwoliły Wam zadbać o potrzeby dziecka w tej trudnej dla wszystkich sytuacji.
Kolejny etap rozstania to czas refleksji, akceptowania straty i pożegnania z tym, co było.
W tych chwilach możecie odczuwać smutek, tęsknotę, żal i w naturalny sposób zaczynacie godzić się z aktualnym stanem rzeczy. Niemniej jednak bywa to bardzo trudny czas dla niektórych, mogący prowadzić do stanów depresyjnych lub ucieczek w używki w celu zagłuszenia bólu i samotności. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, rozważ udanie się do terapeuty lub psychologa, aby uzyskać profesjonalną pomoc i wsparcie. Twoje dziecko potrzebuje Was i choć odczuwanie w tym momencie głębokiej refleksji jest naturalne – nie lekceważ sygnałów mogących świadczyć o tym, iż ucieczka przed bólem emocjonalnym staje się silniejsza.
Ostatnim etapem w rozstaniu jest czas akceptacji i pogodzenia się z życiem.
Często jest to czas, kiedy partnerzy zaczynają odbudowywać swoje życie na nowo i brać pełną odpowiedzialność za swoje życie. Oznacza to, że dużo bardziej racjonalnie potrafisz spojrzeć na swój związek, partnera, a także osobisty udział w tym, jak potoczyły się sprawy. Jest to czas, w którym dziecko zaczyna dostrzegać, że zmiana, której doświadcza – choć jest trudna – może przynieść także coś dobrego. Niekiedy to jest moment, kiedy po burzy i trudnych napiętych relacjach towarzyszących wcześniejszym fazom ma szansę powrócić spokój i poczucie bezpieczeństwa w życie Wasze i Waszego dziecka.
Bywa tak, że jeden z partnerów zatrzymuje się na jednym z etapów i trudno jest przejść dalej w radzeniu sobie z sytuacją rozstania. Najtrudniejsze dla dziecka jest pozostawanie w ogniu konfliktu pomiędzy rodzicami, który może nie mieć końca lub ciągnąć się latami. Nie jest też łatwą sytuacją, kiedy jeden z rodziców wewnętrznie nie pogodził się z rozpadem relacji i ciągle żyje w przekonaniu, że partner, a tym samym drugi rodzic powróci do niego i rodzina na nowo się odbuduje.

Dziecko nie ma wpływu na to, co dzieje się obecnie w jego życiu. na rodzicach spoczywa ogromna odpowiedzialność
Ważne, abyście dostrzegli, w którym etapie kryzysu rozstania znajduje się obecnie każdy z Was, gdyż każdy z tych kluczowych momentów może wieść szczególnego rodzaju wyzwania przed Wami. Dla dziecka rozpad waszej relacji jest bardzo trudną sytuacją ponieważ ono nie ma tę sytuację żadnego wpływu. Wy natomiast macie ogromny wpływ nie tylko na to, w jaki sposób przejdziecie przez ten czas, ale także jak poradzi sobie z nową sytuacją Wasze dziecko. Co więcej – ten czas może mieć także ogromny wpływ na to, w jaki sposób Wasze dziecko poradzi sobie z wyzwaniami emocjonalnymi oraz relacjami intymnymi w przyszłości w życiu dorosłym.
Na to w jaki sposób dziecko poradzi sobie z rozstaniem rodziców wpływa wiele czynników
To w jaki sposób dzieci reagują na rozstanie rodziców jest uzależnione od wielu czynników. Należą do nich miedzy innymi: wiek waszej pociechy, sposób i charakter przebiegu rozstania, to, czy posiadacie więcej dzieci. Rozstanie to najboleśniejsze doświadczenie dla dzieci pomiędzy siódmym a szesnastym rokiem życia, jednak kiedy więź z obojgiem rodziców jest bardzo silna, także młodsze dzieci mogą bardzo silnie doświadczać kryzys waszego związku.
Sposób w jaki prowadzicie rozmowy
To jak każdy z Was osobiście radzi sobie z rozstaniem, a także to, czy w okresie rozwodu dzieci są świadkiem kłótni i wysłuchiwania wzajemnych oskarżeń – zdecydowanie pozostawi ślad w zachowaniu i sferze emocjonalnej dziecka.
Jeśli dziecko jest jedynakiem
Może być mu dużo trudniej poradzić sobie z bólem towarzyszącym rozwodowi rodziców. Dzieci mające rodzeństwo dają sobie w naturalny sposób wsparcie, choćby swoją obecnością.
Jedną z najtrudniejszych rzeczy w sytuacji rozwodu jest pozostawianie dziecka w dezorientacji i dysonansie poznawczym, co do tego, w jakiej sytuacji obecnie się znajdujecie.
Dziecko czuje, że pomiędzy rodzicami „coś jest nie tak” i bywa niekiedy oszukiwane lub wikłane w koalicje rodzicielskie. Jako uczestnik takiej lojalnościowej gry dziecko znajduje się w podwójnie trudnej sytuacji – staje wobec dylematów, którym nie jest w stanie podołać, które je przerastają, których nie rozumie i często-nie jest w stanie udźwignąć. Bywa tak, że w długich przygotowaniach do rozstania jednego z rodziców, toczy się ciche angażowanie dziecka w konflikt poprzez podprogowe lub bezpośrednie podkopywanie zaufania do jednego z rodziców.
Jako, że dzieci w naturalny sposób darzą miłością oboje rodziców, taka sytuacja staje się dla dziecka źródłem wewnętrznego konfliktu, którego nie potrafi często nawet nazwać i w żaden sposób nie może świadomie zakończyć tego destruktywnego procederu.

Aby uniknąć takiej sytuacji, ważne abyście oboje powiedzieli dziecku o tym, jaką decyzję co do Waszego związku podjęliście. Do takiego spotkania solidnie się przygotujcie, zwłaszcza pod względem emocjonalnym. Gniew, żal, poczucie krzywdy trzeba na ten czas odłożyć na bok i skoncentrować się na tym, jak zapewnić Waszemu dziecku poczucie bezpieczeństwa i pewność, że pomimo, iż wiele się w Waszym życiu zmieni – rodzice nadal tak samo kochają i będą kochać.
Istotne jest, aby Wasza pociecha w żaden sposób nie odczuła, że jest w jakikolwiek sposób winna zaistniałej sytuacji. Wasz ton głosu, postawa ciała, sposób mówienia oraz jednomyślność powinny przekazać dziecku, że oboje tak samo je kochacie, że jest i zawsze będzie owocem Waszej miłości, że zawsze będziecie je chronić i wspierać oraz, że nie ma w tej sytuacji żadnej winy dziecka.
To co powiecie dziecku powinno mieć odzwierciedlenie w codziennym życiu
Kiedy już dziecko usłyszy od Was ten ważny komunikat, zadbajcie o to, aby odczuło w codziennym funkcjonowaniu, że te słowa są prawdziwe. Oznacza to, że w sytuacji kiedy opiekujecie się dzieckiem, koniecznie powinniście oddzielić trudne emocje do byłego partnera od uczuć i potrzeb dziecka. Nie angażujcie dziecka w Wasz konflikt i w żaden sposób nie mówcie negatywnie o drugim rodzicu. Pamiętajcie, że krytyczne lub obraźliwe słowa dotyczące drugiego rodzica dziecko odbiera w zupełnie inny sposób – niekiedy identyfikuje się z rodzicem tej samej płci i czuje się psychologicznie i biologicznie częścią krytykowanego rodzica. Takie słowa bardzo mocno godzą nie tylko w krytykowanego partnera, ale także w Twoje dziecko. Ponadto nie sprzyja to kształtowaniu się nowego systemu wychowawczego w nowej sytuacji, który służy także zapewnieniu dziecku poczuciu bezpieczeństwa.
Nie stawiajcie dziecka w sytuacji dokonania wyboru pomiędzy Wami.
Na przykład zadając pytania z kim chce mieszkać lub z kim chce być. Dziecko nie jest gotowe na podejmowanie takich decyzji, a ponadto taka sytuacja stawia je w świetle niezwykle trudnego dylematu, gdyż pragnie miłości, akceptacji i troski od Was obojga.
Nie rozmawiajcie o trudnych kwestiach dotyczących Waszej relacji, wychowania czy kwestii rozwodowych przy dziecku.
Wtajemniczanie w tak trudne i niezrozumiałe dla niego kwestie jest dla Waszej pociechy zbyt dużym obciążeniem, z którym nie będzie w stanie sobie poradzić. Najprawdopodobniej bardzo mocno odczuje mentalny ładunek tych przekazów, jednak nic nie będzie mogło zrobić w tej kwestii i taka sytuacja będzie stanowić dla dziecka wyłącznie źródło stresu lub poczucia winy.
Dziecko przeżywa rozstanie rodziców w różny sposób – często dla rodziców nie łatwy
Wasze dziecko może doświadczać różnych stanów emocjonalnych związanych z podjętą decyzją o rozstaniu. Niektóre dzieci w wieku szkolnym reagują złością, gniewem, buntem, opryskliwością. Takie emocjonalne i skrajne reakcje często sygnalizują jak silne emocje targają Waszym dzieckiem i jak bardzo Was potrzebuje. Bywa tak, że dzieci reagują obojętnością, izolacją, oddaleniem od rówieśników, skrywaniem swoich emocji. Zwróćcie uwagę na to, czy dziecko nie wymaga wsparcia psychologa dziecięcego, pedagoga lub terapeuty. Niekiedy rozmowa z osobą neutralną niesie dużo ukojenia zagubionej w nowej sytuacji młodej osobie.
Dzieci w wieku szkolnym
W sytuacji rozwodu niekiedy mają trudności ze skupieniem uwagi, koncentracją na lekcji i nauką. Czasami zmieniają się znacząco ich relacje z rówieśnikami – mogą oddalić się od rówieśników lub mieć trudność z zachowaniem zdrowych granic w relacjach. Bywa, że młodzież poszukuje ukojenia w używkach, alkoholu i środowisku, które pozornie niesie im ulgę w radzeniu sobie z tak wielką zmianą w ich życiu.
Niemowlaki
Również niemowlęta tracą poczucie bezpieczeństwa i odczuwają zmianę, co bywa widoczne w zmianach nastroju, płaczliwości, lękliwości, problemach z jedzeniem lub zasypianiem. W okresie przedszkolnym zaś dzieci mogą obawiać się, że jeden z rodziców ich opuści lub przejawiać innego rodzaju lęki. Przedszkolak może mieć problemy z moczeniem, zasypianiem, może powrócić do wcześniejszych faz rozwoju związanych z samodzielnym wykonywaniem czynności osobistych. Bywa, że dziecko obwinia się za zaistniałą sytuację lub trudno jest mu opanować emocje przez co staje się agresywne, rozdrażnienie lub impulsywne.
Nastolatki
Także potrzebują Waszego wsparcia w poukładaniu sobie relacji z rodzicami w ważnych dla nich momentach życiowych. Jeśli przed nimi ważne wybory dotyczące edukacji lub spraw osobistych, egzaminy na studia, matura, zaliczenia, pierwsza miłość lub przeprowadzka na „swoje” – także mogą potrzebować Waszej pomocy i rzeczowej rozmowy na temat tego, co się zmieni w ich życiu. Dziecko w przededniu dorosłości lub pełnoletnie także przeżywa Wasz rozwód i potrzebuje wsparcia w poukładaniu sobie faktu w głowie i w życiu.

Współpracujcie w budowaniu nowej rzeczywistości dla dziecka
W odnalezieniu się w nowej sytuacji zarówno dla Was, jak i Waszego dziecka, ważne jest wspólne wypracowywanie zasad dotyczących opieki i wychowania. Rozmawiajcie i wspólnie podejmujcie decyzje dotyczące Waszego dziecka. Jeśli trudno jest spokojnie rozmawiać i oddzielić emocje do partnera od istotnych spraw dziecka – możecie skorzystać z mediacji w celu ustalenia planu wychowawczego. Taki plan zawarty i wspólnie ustalony na spotkaniu mediacyjnym zawiera tak istotne kwestie, jak spotkania lub odwiedziny jednego z rodziców uwzględniający szczególne dni i wydarzenia w Waszym życiu i życiu Waszego dziecka – wakacje, ferie, dni świąteczne, specjalne okazje, spotkania z dziadkami.
Wasze dziecko powinno wiedzieć kiedy i gdzie będzie spędzało czas z każdym z rodziców. Informujcie także o ewentualnych zmianach we wspólnie ustalonym planie. Nawet, jeśli plan rodzicielski ustalicie z pomocą mediatora.
Najważniejsza jest komunikacja pomiędzy Wami oraz współpraca w dynamicznie zmieniających się okolicznościach wychowawczych.
Wasze dziecko rośnie, dojrzewa, zmieniają się Jego potrzeby i kształtuje się własny pogląd na sprawy związane także z relacjami z rodzicami. W czasie silnych zmian związanych z okresem dojrzewania wzrasta również poziom autonomii i współdecydowania o wielu istotnych kwestiach związanych z życiem dziecka. Warto o tym pamiętać i stopniowo włączać nastolatka w rozmowy na temat ewentualnych zmian w planie wychowawczym.
Ważne, abyście pamiętali, że nie plan jest najważniejszy, lecz emocje, potrzeby, uczucia Waszego dziecka. To przede wszystkim dziecku mają służyć Wasze ustalenia. Jeśli zobaczycie, że istnieją powody ku temu, aby wziąć pod uwagę rozsądne prośby dziecka w kwestii spędzania czasu z rodzicami – nie bagatelizujcie tego kurczowo trzymając się własnych ustaleń. Bądźcie czujni na to, jak dziecko odnajduje się w tej trudnej dla niego zmianie. Może pojawią się wygnały mogące świadczyć o tym, że sobie nie radzi lub doświadcza czegoś złego- reagujcie i starajcie się dowiedzieć więcej o przyczynach zmiany zachowania Waszej pociechy.
Jeśli jest taka potrzeba – skorzystajcie z pomocy specjalistów
Albo jeśli dostrzegacie taką potrzebę zapewnijcie dziecku pomoc specjalistów lub innych bliskich osób, które pomogą Wam odnaleźć się w tej życiowej zmianie. Niekiedy wsparcie najbliższej rodziny, przyjaciół staje się cennym zasobem pomagającym poradzić sobie z bólem rozstania. Możecie także skorzystać z takich form wsparcia, jak:
- Mediacje rodzinne
- Konsultacje psychologiczne lub pedagogiczne
- Terapia rodzinna lub indywidualna
- Grupy terapeutyczne
- Wykłady lub warsztaty otwarte
W szczególnych wypadkach linie telefonicznego wsparcia dla osób doświadczających trudności emocjonalnych, depresji, przemocy zarówno dla młodzieży, jak i osób dorosłych.
Jeśli znajdujecie się w sytuacji rodzinnej, w której pojawiła się przemoc lub agresja – koniecznie rozważ w pierwszej kolejności zapewnienie dziecku i sobie bezpieczeństwa oraz jeśli to potrzebne – wsparcia profesjonalistów. Pamiętaj, że w takiej sytuacji wsparcie może uzyskać zarówno rodzic, który doświadcza agresji, jak i sprawca przemocy.

Rozstanie zmienia wiele w waszych relacjach, lecz nie powinno wpływać w żaden sposób na bezwarunkowa miłość do Waszego dziecka
Rozwód i rozstanie są jednymi z najtrudniejszych doświadczeń zarówno w życiu rodziców, jak i dziecka oraz innych członków rodziny. Niosą z sobą trudne emocje, stany i wyzwania, które wymagają odpowiedzialnego podejścia i poszukiwania rozwiązań, które uwzględniają potrzeby dorosłych, a przede wszystkich całkowicie zależnych od nich DZIECI. Świadomość tego, jak ogromna spoczywa na Was odpowiedzialność za to, w jaki sposób Wasze dziecko poradzi sobie z kryzysem rozstania powinna sprawić, że dobro waszej pociechy będzie dla Was zawsze priorytetem w podejmowaniu decyzji dotyczących dalszego wspólnego funkcjonowania.
Pamiętajcie, że choć nie jesteście już razem, a Wasz związek zakończył się – do końca życia będziecie rodzicami i Wasze dziecko potrzebuje Was obojga.
Współpraca i współdziałanie pomiędzy rodzicami może zapewnić dziecku możliwie spokojne i najmniej obciążające poukładanie relacji i życia no nowo po rozstaniu. Wasze porozumienie w kwestii wychowywania i opieki nad dzieckiem z pewnością przyniesie ogromną korzyść na czas radzenia sobie z trudną sytuacją, jak i w życiu dorosłym, kiedy to Wasze dziecko będzie zmagało się z wyzwaniami w relacjach z innymi i będzie mogło czerpać z pozytywnych wzorców radzenia sobie z kryzysami zaczerpniętych od rodziców. Dacie dziecku zasoby niezbędne do tego, aby w przyszłości mogło konstruktywnie radzić sobie z konfliktami, trudnościami w relacjach i własnymi emocjami im towarzyszącymi. Aby mogło budować sobie szczęśliwe relacje i szczęśliwe życie.
Każda rodzina doświadcza kryzysu rozstania na swój wyjątkowy sposób
Każda rodzina doświadcza tego trudnego okresu na swój wyjątkowy sposób. Do każdej sytuacji należy podejść w sposób indywidualny. Niekiedy należy przedsięwziąć działania mające chronić dziecko przed przemocą ze strony jednego z rodziców lub dokonać ustaleń, które wydają się nie uwzględniać w jednakowy sposób potrzeb rodziców, jednak najlepiej służą dzieciom. Jednak to dzieci w kryzysie rozstania są najważniejsze i to ich potrzeby powinny przede wszystkim brane pod uwagę.
W sytuacjach szczególnie trudnych i wyjątkowych warto poradzić się specjalistów z zakresu psychologii lub pedagogiki, którzy wezmą pod uwagę indywidualną sytuację dziecka. Należy bowiem wziąć pod uwagę, że długotrwały konflikt mógł doprowadzić do zaburzenia relacji pomiędzy rodzicami w wyniku czego jeden z rodziców może znajdować się w pozycji uniemożliwiającej przeciwstawienie się przemocy lub nie mieć siły wypowiedzieć się swobodnie na temat dostrzeganych potrzeb dziecka. W takich sytuacjach pomocne okazują się instytucje chroniące prawa dziecka, które dokonają rzetelnej analizy sytuacji i pomogą wypracować najlepsze rozwiązania.
W tej trudnej sytuacji dbajcie także o siebie.
\Takie emocje, jak smutek, zal, gniew, cierpienie, zal, łzy są nieuniknione w sytuacji rozpadu związku. Jednak nie dopuść, aby destruktywne stany utrudniły Ci życie lub pełnienie ważnych dla Ciebie ról – w tym rodzicielskich. Twoje potrzeby jako kobiety, mężczyzny, rodzica również są ważne. Zadbaj o to, aby nie rezygnować ze swoich potrzeb. Jeśli potrzebujesz pomocy w przejściu tego trudnego czasu – rozważ skorzystanie z pomocy bliskich Ci osób, psychologa, terapeuty lub prawnika.
Jeśli jesteście w trakcie rozwodu lub rozstania i rozważacie skorzystanie ze wsparcia mediatora lub odczuwacie potrzebę uzyskania pomocy psychologicznej – zapraszam do kontaktu. O tym, jak mediacje mogą pomóc poukładać relacje rodzinne w obliczu rozstania – przeczytacie tutaj.
Bibliografia:
Wallerstein Judith S., Blakeslee S, Rozwód, a co z dziećmi?
Herbert M., Rozwód w rodzinie. Jak wesprzeć dzieci?
Dąbrowska J., Zrozumieć dziecko
Jabłoński K., Rozwód. Jak go przeżyć?
Tański M., Gluza P., Kołakowska-Halbersztadt Z., Dziecko w rozstaniu rodziców
Zdjęcia:
Designed by wavebreakmedia_micro / Freepik
Designed by Bearfotos / Freepik, Designed by pressfoto / Freepik, Designed by yanalya / Freepik
Pexeles.com / Josh Willink
5 thoughts to “Jak pomóc dziecku poradzić sobie z rozstaniem rodziców?”
Najgorzej, jeśli dziecko sądzi, albo nawet słyszy, że to z jego winy rozpadł się związek.
Znam niestety temat od strony dziecka- kiedy miałam 7 lat moi rodzice rozstali się. To było dla mnie okropne doświadczenie, które tkwiło we mnie przez wiele lat i w sumie dalej tkwi, chociaż rodzice wrócili do siebie po roku i sa razem do tej pory (i myślę,że to już się nie zmieni). Jednak tamten rok był dla mnie straszny i pamiętam go bardzo mocno.
Rozstanie absolutnie nie powinno wpływać na miłość i zainteresowanie dzieckiem. Czesek niestety dzieje się inaczej. Ludzie dorośli dziecka używają jako karty przetargowej. Wiadomo, że te trudne doświadczenie zmienia bardzo wiele w relacjach, lecz nie powinno wpływać w na miłość do dziecka.
Bardzo ważny wpis – pokazuje jak duża odpowiedzialność spoczywa na nas, dorosłych, kiedy w relacjach między nami się coś dzieje, a mamy dzieci. Wówczas to co dzieje się w relacji, nie dotyczy już tylko dorosłych.
Mam nadzieje, że ja i moje dziecko nigdy nie znajdziemy się w takiej sytuacji. Widziałam nie raz, jak przy rozwodach cierpią dzieci. To naprawdę przerażajace.